Xác định công tác tuyên truyền, giáo dục định hướng tư tưởng cho đoàn viên thanh niên là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Đặc biệt là về các vấn đề nhạy cảm, phức tạp, để thanh niên không nghe theo, không làm theo những thông tin sai lệch, chống phá Đảng và Nhà nước ta. Vì vậy việc quan trọng nhất cần thực hiện là phải nâng cao bản lĩnh chính trị, ý thức cảnh giác của thanh niên hiện nay.
Với sự phát triển của công nghệ, việc tiếp cận thông tin ngày càng dễ dàng hơn nhưng cũng đồng nghĩa cơ quan chức năng sẽ khó quản lý hơn. Việt Nam có dân số đạt gần 100 triệu người, với số lượng người dùng mạng xã hội lên tới khoảng 73,6 triệu người vào năm 2020. Năm 2021, khoảng 65,56 triệu người dùng Internet Việt Nam sử dụng Facebook, Youtube với gần 66,63 triệu người dùng, Zalo với 62 triệu người dùng và Tiktok khoảng 16,69 triệu người dùng. Vào năm 2020, tỷ lệ người Việt Nam theo dõi ít nhất một người có ảnh hưởng trên mạng xã hội đạt khoảng 84%. Số người dùng mạng xã hội Việt Nam phổ biến nhất là từ 18 đến 34 tuổi, tức là chủ yếu trong lứa tuổi thanh niên.
Theo các nghiên cứu tâm lý học, một trong những đặc điểm tâm lý quan trọng nhất ở lứa tuổi thanh niên - là sự phát triển tự ý thức. Tức là, thanh niên rất thích khám phá, tìm tòi cái mới, đồng thời, họ thích bộc lộ những thế mạnh của bản thân, thích học hỏi, trau dồi, trang bị vốn sống, hiểu biết cho mình, dám đối mặt với thử thách để khẳng định mình. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, thanh niên còn bộc lộ sự thiếu chín chắn trong suy nghĩ, hành động, bồng bột, hiếu thắng, đặc biệt, trong việc tiếp thu, học hỏi những cái mới.
Với thế mạnh về khả năng tương tác cao, độ bao phủ rộng, tính năng thuận tiện, các nền tảng mạng xã hội đã và đang thu hút được đông đảo người sử dụng, qua đó, có những tác động sâu, rộng đến đời sống xã hội, đóng góp nhất định vào phát triển chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, như: Đáp ứng nhu cầu thông tin, hưởng thụ văn hóa của Nhân dân; góp phần phản biện chính sách; định hướng dư luận xã hội; phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, quảng bá sản phẩm; thúc đẩy quá trình hội nhập quốc tế... Tuy nhiên, bên cạnh những tiện ích và mặt tích cực, công tác quản lý mạng xã hội, đặc biệt là các mạng xã hội xuyên biên giới, đang bộc lộ nhiều mặt trái đáng lo ngại. Tình trạng tổ chức, cá nhân lợi dụng mạng xã hội để nói xấu, công kích, bôi nhọ tổ chức, xúc phạm danh dự, nhân phẩm cá nhân; quảng cáo, thông tin sai sự thật về sản phẩm; thông tin thiếu chuẩn mực đạo đức, trái thuần phong mỹ tục đã ảnh hưởng tiêu cực, gây nhiều hệ lụy cho xã hội.
Đặc biệt, lợi dụng sự phát triển bùng nổ của công nghệ thông tin, Internet, tận dụng sự thay đổi về hình thức kết nối, chia sẻ, tiếp nhận thông tin và sự chuyển biến trong phương thức hình thành và duy trì mối quan hệ xã hội trên không gian mạng nói chung và mạng xã hội nói riêng, các thế lực thù địch, các phần tử xấu tăng cường xuyên tạc, kích động, một số doanh nghiệp, cá nhân vì lợi ích kinh tế không ngừng lan truyền thông tin giả, chế tác thông tin có một phần sự thật liên quan đến các vụ việc phức tạp, nhạy cảm, các vụ án tham nhũng, hành vi tiêu cực, các vụ việc chưa có kết luận rõ ràng trong xã hội để gây ra “bão thông tin”; từ đó, tác động, gây xói mòn, “khủng hoảng niềm tin” trong xã hội đối với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Qua đó, các thế lực thù địch, các phần tử cơ hội chính trị từng bước thực hiện âm mưu “diễn biến hoà bình”, phủ nhận, phá hoại và xoá bỏ nền tảng tư tưởng của Đảng, thể chế chính trị của đất nước; một số tổ chức, cá nhân thì lợi dụng “bão thông tin” để trục lợi.
Với những phân tích ở trên, thanh niên, với kiến thức, kỹ năng đang được hoàn thiện, chưa dày dặn kinh nghiệm và đủ năng lực nhận diện các chiêu bài của các thế lực thù địch, nếu không được tuyên truyền, giáo dục định hướng, khi đối mặt với những vấn đề nhạy cảm, sẽ dễ bị dẫn dắt, dẫn đến có những suy nghĩ, lời nói, hành động sai lệch, thậm chí có thể vi phạm pháp luật.
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng, là người bạn tin cậy, trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, có vai trò rất quan trọng trong giáo dục, định hướng tư tưởng cho thanh niên, đặc biệt là khi đứng trước các vấn đề nhạy cảm. Trong những năm qua, đặc biệt là từ khi Nghị quyết 35-TW/NQ của Bộ Chính trị về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới” ra đời, các cấp bộ Đoàn từ tỉnh đến cơ sở đã tập trung thực hiện quyết liệt nhiều giải pháp trên các mặt trận, đặc biệt là không gian mạng: cụ thể như: tổ chức lực lượng thường xuyên theo dõi các luồng thông tin trên không gian mạng, nắm bắt diễn biến dư luận, các vấn đề nóng, nhạy cảm mà giới trẻ quan tâm để kịp thời báo cáo, tham mưu, cung cấp tài liệu chính thống, có thông tin chính thức định hướng phù hợp trong sinh hoạt Đoàn các cấp (báo cáo dư luận xã hội và tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng hằng tuần; Mỗi tuần có ít nhất 02 bài viết tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng hoặc phản bác lại các luận điệu xuyên tạc, chống phá của các thế lực thù địch; hằng tháng xây dựng tài liệu Sinh hoạt Chi đoàn để triển khai toàn tỉnh); thường xuyên tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước một cách trực quan, sinh động; thực hiện cuộc vận động “Mỗi ngày một tin tốt, Mỗi tuần một câu chuyện đẹp”, lấy cái đẹp dẹp cái xấu một cách thường xuyên, hiệu quả; thành lập và duy trì tốt hoạt động của Câu lạc bộ Lý luận trẻ các cấp, tạo sân chơi cho đoàn viên, thanh niên bày tỏ quan điểm về các vấn đề chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, sau đó có nội dung định hướng lại cho đoàn viên, thanh niên; tổ chức tốt các kênh truyền thông, mạng xã hội, fanpage “Tuổi trẻ Bến Tre” là trang chính thống để cung cấp thông tin với gần 38.000 lượt thích trang, trên 43.000 lượt theo dõi và số lượt tiếp cận hằng tuần trung bình là 90.000 lượt (cùng với các trang Hội LHTN Việt Nam tỉnh Bến Tre, Thanh niên trường học tỉnh Bến Tre, Hội đồng Đội tỉnh Bến Tre, CLB Lý luận trẻ tỉnh Bến Tre tạo thành mạng lưới thông tin thống nhất, đồng bộ, tiếp cận nhiều thành phần thanh thiếu niên); thường xuyên chia sẻ bài viết định hướng từ trang “Bến Tre hội nhập và phát triển”.
Tuy nhiên, việc tổ chức Đoàn tham gia định hướng nhận thức tư tưởng của thanh niên về các vấn đề nhạy cảm còn gặp một số hạn chế, khó khăn nhất định: một bộ phận cán bộ đoàn, đoàn viên còn hạn chế về kiến thức, kỹ năng, chưa mạnh dạn tham gia định hướng hoặc chưa nhận thức đầy đủ, sâu sắc, về các vấn đề kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội để định hướng cho thanh niên; cán bộ Đoàn, đoàn viên còn hạn chế về khả năng sử dụng công nghệ, các kênh truyền thông chính thống chưa phát huy hiệu quả, thông tin còn khô cứng, chưa bắt kịp xu thế, số lượng theo dõi trang còn ít so với các trang không phải của hệ thống chính trị; một bộ phận cán bộ, đảng viên, đoàn viên có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, vi phạm pháp luật, kỷ luật... nhiều vụ việc tham nhũng, tiêu cực có hậu quả nghiêm trọng, gây mất uy tín của tổ chức Đảng, Đoàn, dẫn đến tình trạng bất mãn, mất niềm tin, gây giảm hiệu quả tuyên truyền định hướng.
Để định hướng cho thanh niên về các vấn đề nhạy cảm, căn cốt nhất là TẠO CHO THANH NIÊN MỘT THẾ GIỚI QUAN VÀ PHƯƠNG PHÁP LUẬN KHOA HỌC, tức là nhìn nhận sự vật, sự việc một cách đúng đắn và có cách giải quyết vấn đề, xử lý thông tin hiệu quả. Cho nên, không gì khác, phải cho thanh niên thấm nhuần chủ nghĩa duy vật Marxist, tức là: có thế giới quan duy vật, tôn trọng quan điểm khách quan, chống chủ quan duy ý chí; có phương pháp luận biện chứng, biết vận dụng nguyên lý về sự phát triển, nguyên lý về mối quan hệ phổ biến cùng các quy luật, các cặp phạm trù của nó, chống việc siêu hình; có hiểu biết về chủ nghĩa duy vật lịch sử, về quy luật phát triển chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội... đó là các tiền đề để bản thân thanh niên có thể tỉnh táo, đánh giá đúng vấn đề và có suy nghĩ, hành vi đúng đắn.
Trong thời gian tới, để phát huy vai trò của tổ chức Đoàn trong định hướng nhận thức tư tưởng của thanh niên về các vấn đề nhạy cảm, các cấp bộ Đoàn cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung sau:
Một là, kiên trì và không ngừng đổi mới phương thức giáo dục chính trị, giáo dục pháp luật cho đoàn viên, thanh niên.
Đổi mới việc học tập lý luận chính trị, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đặc biệt chú trọng giáo dục về thế giới quan, phương pháp luận duy vật biện chứng Marxist cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên theo hướng ngày càng chính quy, khoa học, hiện đại và thuận lợi, mọi lúc mọi nơi, tận dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, góp phần nâng cao bản lĩnh chính trị, nhận thức, ý thức cảnh giác của thanh niên; tận dụng tối đa tiện ích của internet, mạng xã hội trong giáo dục chính trị, pháp luật cho đoàn viên, thanh niên.
Thứ hai, phát huy mô hình CLB Lý luận trẻ các cấp.
Củng cố tổ chức và hoạt động của CLB Lý luận trẻ các cấp, đẩy mạnh tạo sân chơi cho đoàn viên, thanh niên được tìm hiểu về các vấn đề chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, phát biểu chính kiến, đặc biệt là những vấn đề nhạy cảm, kịp thời định hướng tư tưởng cho đoàn viên, thanh niên; tham mưu mời các chuyên gia, lãnh đạo cấp ủy, chính quyền, ngành tuyên giáo tham gia cố vấn và định hướng cho CLB; cung cấp các kênh thông tin chính thống để thanh niên tìm kiếm, tra cứu thông tin và học tập; tạo các diễn đàn trao đổi, đối thoại với thanh niên.
Thứ ba, tiếp tục thực hiện cuộc vận động “Mỗi ngày một tin tốt, Mỗi tuần một câu chuyện đẹp”.
Kiên trì quan điểm “Lấy cái đẹp, dẹp cái xấu” thông qua việc tiếp tục duy trì và đẩy mạnh thực hiện cuộc vận động “Mỗi ngày một tin tốt, Mỗi tuần một câu chuyện đẹp” trên mạng xã hội, để tin tốt át tin xấu, chuyện đẹp dẹp các chuyện bịa đặt do các thế lực thù địch phát tán, chia sẻ tạo dư luận và kêu gọi sự tham gia của các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thanh niên; tham mưu cấp ủy Đảng lan tỏa cuộc vận động đến các thiết chế khác trong hệ thống chính trị cùng tham gia thực hiện.
Thứ tư, tăng cường hiệu quả nắm bắt tình hình tư tưởng, dư luận xã hội và định hướng dư luận trong thanh niên, đấu tranh với các thế lực thù địch.
Thông qua đội ngũ cộng tác viên, mạng lưới thăm dò dư luận, đối thoại trực tiếp, ứng dụng công nghệ thông tin, mạng xã hội; thực hiện quét dữ liệu để nắm bắt tình hình thanh niên trước các hoạt động, sự kiện lớn. Triển khai phương án nắm bắt và tham gia đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng thông qua các trang cộng đồng, báo chí, các ứng dụng thông tin liên lạc trên mạng xã hội. Xây dựng và kết nối đồng bộ các Fanpage nhằm nâng cao hiệu quả định hướng thông tin dư luận, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Tổ chức lực lượng đấu tranh phản bác với các tin, bài cụ thể. Xây dựng phương án đấu tranh hoặc phối hợp với các cơ quan chức năng, nghiệp vụ để đấu tranh với những sự việc, tình huống phức tạp, nhạy cảm.
Thứ năm, xây dựng Đoàn, Đoàn tham gia xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.
Thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ Đoàn tận tâm, nhiệt huyết với công tác tư tưởng, có trình độ chuyên môn, trình độ lý luận chính trị, kỹ năng tuyên truyền miệng, kỹ năng viết chính luận, kỹ năng sử dụng công nghệ tốt làm nòng cốt trong tuyên truyền, định hướng cho thanh niên về các vấn đề nhạy cảm. Tăng cường công tác phát triển Đoàn viên, giới thiệu Đoàn viên ưu tú cho Đảng xem xét kết nạp, phát huy vai trò nòng cốt chính trị của Đảng viên trẻ trong tổ chức Đoàn. Tham mưu cho cấp ủy, tổ chức Đảng các vấn đề liên quan đến công tác tư tưởng; tham gia giám sát, phản biện xã hội đối với đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước làm tiền đề nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác lãnh đạo, quản lý.
Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Không tiến bộ là thoái bộ. Xã hội càng đi tới, công việc càng nhiều, máy móc càng tinh xảo. Mình không chịu học thì lạc hậu, mà lạc hậu là bị đào thải, tự mình đào thải mình”. Thế giới đổi thay, thông tin rộng mở, suy nghĩ, tình cảm, mối quan tâm của thanh niên ngày nay cũng khác nhiều so với giai đoạn trước. Nếu tổ chức Đoàn không kịp thời định hướng cho thanh niên về các vấn đề thanh niên quan tâm, sẽ tự tách mình ra khỏi thanh niên. Tuy nhiên, dù đổi thay, tổ chức Đoàn nên vận dụng phương châm: “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”, tức là dù có thay đổi cách làm, vẫn phải kiên định và giúp thanh niên đi theo mục đích, lý tưởng của Đảng là: Độc lập dân tộc gắn liền với Chủ nghĩa xã hội.
